دانستنیهای دندانپزشکی

ایمپلنت دندانی یک پیچ ساده معمولا از جنس تیتانیوم است که برای جایگزینی دندان های از دست رفته بکار می رود. بدنه ایمپلنت داخل استخوان فک قرار می گیرد و بر روی آن روکش ساخته می شود.پس از قرارگیری ایمپلنت در استخوان فک، استخوان بر روی آن رشد کرده و به ایمپلنت متصل می شود.

ایمپلنت های دندانی برای جایگزینی یک یا چند دندان از دست رفته می باشد که بصورت روکش تک دندان و یا چند دندان و یا حتی پایه ای برای دست دندان متحرک (دنچر کامل یا پارسیل) عمل می کند. هدف از کاربرد ایمپلنت های دندانی پیشگیری از تحلیل پیشرونده استخوان فک، ارتقاء سلامت، جویدن مناسب تر، تکلم بهتر و ارتقاء زیبایی است.

الف) روکش های متکی بر ایمپلنت، راحتی و حس یک دندان طبیعی را دارد.

ب) حتی پروتزهای متحرکی که بر پایه ایمپلنت می باشند نیز راحتی بسیار بالایی را به همراه دارد.

ج) نیاز به تراشیدن دندان های مجاور ناحیه بی دندان بعنوان پایه نیست و آسیبی به آنها وارد نمی آید.

الف) ایمپلنت در فضای بی دندان قرار داده شده، سپس یک روکش روی آن نصب می گردد.

ب) با توجه به شرایط دندان های مجاور ناحیه بی دندان، می توان آنها را ترا داد و با ساخت یک بریج، فضای بی دندان را پر نمود. طبیعی است که در این حالت ریشه دندان از دست رفته جایگزین نمی شود و روکش ساخته شده بر روی دندان های مجاور فشار می آورد. این بریج به دندان های پایه با استفاده از سمان مخصوص چسبانده می شود. در صورت عدم بهداشت مناسب خطر بروز پوسیدگی در دندان های پایه و از دست رفتن آن ها در درازمدت وجود دارد.

ج) یک تک دندان از دست رفته را می توان با یک پروتز متحرک نیز جایگزین کرد. هرچند به دلیل فشار کنترل نشده ای که پروتز متحرک روی دندان های مجاور و بافت نرم و استخوان زیرین وارد می سازد بسیار مخرب بوده و در عمل تنها به عنوان یک درمان موقتی محسوب می گردد. این روش گاهی برای یک دوره زمانی کوتاه در حین ترمیم استخوان اطراف ایمپلنت پیشنهاد می شود.

الف) دندان های از دست رفته می توانند با ایمپلنت دندانی جایگزین شده، روکش های روی آن می تواند بصورت تک و یا بریج باشد.

ب) با توجه به شرایط دندان های باقی مانده و توزیع آنها در دهان، می توان با یک بریج دندان های از دست رفته را جایگزین نمود. که این بریج بر روی دندان های پایه ای که تراش خورده اند چسبانده شده و ثابت می شوند.

ج) یک پروتز متحرک متکی بر استخوان و بافت نرم نیز می تواند جایگزین دندان های از دست رفته شود. بدیهی است این پروتز ثابت نبوده و می تواند آسیب های زیادی به بافت های اطراف وارد نماید. البته ایمپلنت می تواند  پایه ای برای بریج ثابت و یا پروتز متحرک نیز باشد.

الف) برای فک پایین، جایگذاری حداقل دو تا چهار ایملنت می تواند یک پروتز متحرک را حمایت کند.

ب) می توان با گذاشتن بیش از چهار ایمپلنت، یک بریج بر پایه ایمپلنت برای بازسازی کل فک بی دندان استفاده کرد. برای درمان استاندارد پروتز تابت بر پایه ایمپلنت برای افراد بی دندان، گذاشتن شش تا هشت ایمپلنت برای فک بالا مناسب می باشد.

ج) استفاده از پروتز(دنچر) های متحرک بدون استفاده از ایمپلنت.

موفقیت طولانی مدت ایمپلنت به میزان مراقبت های بیمار و رعایت بهداشت بستگی دارد. مراجعات منظم و درمان های نگهدارنده (مانند جرم گیری و غیره) توسط دندان پزشک برای موفقیت و سلامت ایمپلنت ضروری است. بدیهی است استفاده از مسواک و نخ دندان و وسایل کمک بهداشتی مخصوص ایمپلنت بر سلامت و حفظ آن موثر است.

اساسا رعایت بهداشت اطراف ایمپلنت و تمیز کردن آن همانند دندان طبیعی است. البته بدیهی است تمیز کردن ناحیه بین ایمپلنت ها و نیز ناحیه بین ایمپلنت و دندان طبیعی حساسیت بیشتری داشته و دقت بیشتری را می طلبد. مسواک های بین دندانی علاوه بر نخ دندان این مهم را تسهیل می کنند.

دندان پزشک شما یک برنامه ریزی دقیقی برای مراجعات بعدی به شما ارائه خواهد کرد. این توالی مراجعات به شرایط دهان و دندان و سلامت کلی بدن شما بستگی دارد. مثلا اگر شما دندان های خود را به دلیل بیماری های پریودنتال از دست داده باشید. لازم است که حداقل هر 3 ماه یکبار برای کنترل و تمیز کردن تخصصی ایمپلنت و درمان های نگهدارنده و حمایتی به دندان پزشک خود مراجعه کنید.

کشیدن و از دست رفتن یک دندان باعث تغییراتی در موقیت دندان های مجاور و یا حتی دندان های مقابل از حفره خود آرام آرام خارج شده و به سمت ناحیه بی دندان فک مقابل خود حرکت کند. بطور کلی دندان های ما حرکت های کمی دارند که در تعادل با یکدیگر می باشند، در واقع دندان های مجاور و مقابل مانع حرکت آنها می شود. از دست رفتن و کشیدن دندان این تعادل را به هم می زند. حرکت کردن و کج شدن دندان علاوه بر بهم خوردن نظم دندان ها شرایط بافت لثه اطراف و نمای آن را تغییر می دهد و این تغییرات استعداد ابتلا به بیماری های پریودنتال (لثه ای) را افزایش می دهند. این عدم تعادل عاملی است برای تجمع میکروب ها و تشکیل پلاک میکروبی، پوسیدگی و التهاب، جابه جایی و حرکت دندان، که علاوه بر اینکه بر زیبائی صورت و ترتیب دندان ها موثر است باعث تغییر نیروهای ناشی از جویدن بر روی دندان ها می شود. جایگزینی دندان های از دست رفته با ایمپلنت مانعی برای بروز این اتفاقات خواهد بود و به حفظ دندان های موجود کمک خواهد کرد.

وقتی دندان های آسیای کوچک و بزرگ فک بالا کشیده می شود، بدلیل تحلیل استخوان از یک طرف و گسترش فضای خالی داخل فک بالا(که به سینوس فک بالا معروف است) از طرف دیگر، ارتفاع استخوان برای قرارگیری ایمپلنت محدود میشود. در نتیجه برای قراردهی ایمپلنت با طول مناسب، این ارتفاع ناکافی است و نیاز به افزایش ارتفاع استخوان می باشد. در مواردی که این تحلیل استخوان و گسترش فضای خالی سینوسی وسیع باشد، باید دسترسی به فضای سینوسی فک بالا را از طریق دیواره کناری سینوس، طی جراحی انجام داد و کف سینوس بالا برده شده و از مواد پیوندی استفاده شود. گاهی می توان همزمان با بالا بردن کف سینوس ایمپلنت های دندانی را نیز جایگذاری کرد.

سینوس لیفت یک روش جراحی است که در طی آن لایه زیرین (کف) سینوس بالا برده می شود. این روش باعث ایجاد فضای مناسب برای قراردادن ماده پیوندی، بازسازی و ساخته شدن استخوان فک بالا می شود.

مواد پیوند استخوان در شکل های مختلفی در دسترس است. برای ضایعات کوچک تا متوسط می توان از شکل پودر آن استفاده کرد. مهم تر از شکل، ماهیت پیوند استخوان است که درمانگر شما با توجه به نیازهای بالینی نوع مناسب را انتخاب می نماید. در برخی موارد می توان ضایعات استخوانی را با کاربرد همزمان پیوند استخوان و کاشت ایمپلنت برطرف نمود. اما در مواردی امکان کاشت ایمپلنت وجود ندارد و باید در ابتدا ضایعه استخوانی را با پیوند استخوان درمان نمود و پس از گذشت زمان (3 تا 9 ماه) برای کاشت ایمپلنت اقدام نمود.

امروزه ثابت شده مراقبت از ایمپلنت به اندازه مراقبت از دندانهای طبیعی اهمیت دارد. از نظر بهداشت دهان و دندان، جلوگیری از بیماریهای شایع در اطراف ایمپلنت ضروری است. با انتخاب مسواک مناسب و تخصصی و مسواک زدن صحیح میتوان بصورت مادام العمر از ایمپلنت نگهداری کرد.

عدم خونریزی یا درد هنگام تمیز کردن اطراف دندان یا ایمپلنت نشان دهنده لثه های سالم است.

این بیماری باعث قرمزی شدید و تورم در لثه میشود که معمولا قابل رویت نمی باشد. در این حالت لثه شما بسیار حساس خواهد بود و هنگام تمیز کردن اطراف دندان یا ایمپلنت  شروع به خونریزی می کند.

گر از ایجاد پلاک باکتری جلوگیری نشود، در مرحله پیشرفته تر به رشد خود در شیار بین لثه و استخوان ادامه میدهد که دیگر دسترسی به این شیار برای مسواک های تخصصی هم غیرممکن است. در این زمان بافت استخوانی اطراف ایمپلنت تحلیل میرود و در نتیجه ایمپلنت اتصال خودرا با استخوان به تدریج از دست میدهد.

با رعایت بهداشت دهان و دندان و انتخاب مسواک مناسب میتوان از بیماریهای لثه در اطراف ایمپلنت به راحتی پیشگیری کرد. با اینکه خونریزی لثه هنگام مسواک زدن یا قرمزی و تورم لثه از نشانه ای التهاب لثه است ولی با این حال علائم این بیماری برای خود بیمار لزوما قابل تشخیص نیست.

از ایمپلنت خود همانند دندان های طبیعی خود مراقبت کنید. به نقاطی که ایمپلنت با لثه تماس دارد بیشتر توجه کنید. اگر پلاک باکتری به این فضا راه پیدا نکند، شانس مادام العمر بودن ایمپلنت بالا خواهد رفت. اگر در مورد التهاب لثه خود شک دارید، سریعا دندانپزشک خود را در جریان بگذارید. دندانپزشک شما نحوه صحیح بهداشت ایمپلنت را به شما آموزش خواهد داد و به شما در رسیدن به بالاترین سطح تمیزی دندان کمک خواهد کرد. مراجعه مرتب به دندانپزشک در کنار مراقبت های در منزل، از بازگشت بیماری جلوگیری خواهد کرد.

*** تهیه شده توسط دکتر زهرا ظهری متخصص جراحی لثه (پریودانتیکس) و ایمپلتت و لیزر در استان گیلان شهر رشت ***